Kola İçinde Ne Var?
Herhangi bir kutu veya şişede listelenen bileşenler karbonatlı su, şeker, kafein, fosforik asit, karamel ve doğal aromaları içerir. Kolanın başlangıcından bu yana tam içerik, formül ve doğal aromaları ciddi bir ticaret sırrıydı. Ancak, sadece iki Coca-Cola yöneticisinin bildiği kesin doğal tatlandırıcı formülüyle ilgili birçok spekülasyon da mevcuttur:
Sitrik asit: Sitrik asit, kola tarifinin en önemli ve doğal kola ham maddesi olma özelliğini taşır. Yaratıcı John Pemberton'ın 1886 yılına ait günlüklerinde sitrik asit, lezzetlendirici ve koruyucu olarak ana içerik malzemeler arasında yerini alır.
Bitkiler: Kolanın orijinal tarifinde kullanılan bitkilerin tam miktarı ve kombinasyonu büyük ölçüde bilinmemektedir. John Pemberton'ın tarifinde, miktarları belirtilmemiş olsa da, portakal, tarçın, limon, kişniş, Hindistan cevizi ve neroli kullanımını görülür. Başka tarifler arasında vanilya ve lavanta yağı ile kola fıstığı yer alır. Kola fıstığı, doğal olarak kafein içeren ve Afrika'daki yerli fındık ağaçlarından elden edilen bir yemiştir. Buna ek olarak, birçok çağdaş yemek tarifinde karamel kullanımı da renklendirme amacıyla belirtilir.
Coca Yaprağı: Bir Güney Amerika bitkisi olan coca yaprağından elde edilen bitkisel özütler kokain olarak da bilinir. Bu bitki, 1886 yılında John Pemberton'un orijinal Coca-Cola tarifi ile kullanılmaya başlanmış ve 1906'daki Saf Gıda ve İlaç Yasası'nın yürürlüğe girmesine kadar, büyük miktarlarda kafein, aktif bileşen olarak kullanılmıştır. Bazı kola tarifleri, kokainin hala markaların doğal içerikli tarifinde kullanıldığını iddia etmektedir. Fakat belirtmek gerekir ki, koka yaprağının uyarıcı olan kısmı değil, tatlandırıcı olarak kullanılan özütü tarife eklenir.
Şeker: En belirgin tadı yaratan kola ham maddesi şeker daha ucuz bir alternatif olan yüksek fruktozlu mısır şurubu formunda kullanılır. Bazı ülkelerde şeker kamışı gibi doğal tatlandırıcılar kullanılabilir.
Peki, kola nasıl yapılıyor?
Kolanın orijinal formülü 36 galon yani yaklaşık 136 litre için şu malzemeleri içerir: 97 kilogram şeker, 4 buçuk litre su, 820 gram limon suyu, 820 gram sitrik asit, 511 gram kafein, 820 gram tatlandırıcı, 12 kap renklendirici, 15 litre sıvı coca. Tatlandırıcı için ise: 1 litre alkol, 340 gram sıvı küçük Hindistan cevizi (nutmeg), 540 gram vanilya, 280 gram tarçın yağı, 340 gram Hindistan cevizi yağı, 425 gram kişniş, 340 gram neroli yağı.
Kolanın gizli olduğu söylenen ve ona asıl rengini verdiği iddia edilen bir başka ham maddesi daha vardır: Cochineal böceği. Cochineal yani kola böceği olarak bilinen bu böcek kozmetik ve ilaç endüstrisinde sıklıkla kullanılan bir canlıdır. Kolanın siyah renginin bu böceklerin ezilmesi ile elde edilen sıvıdan geldiği söylenir. Fakat bu iddia bir spekülasyondan ibarettir zira bu konuda kanıtlanmış herhangi bir iddia bulunmamaktadır.
Kola Kaç Kalori? Kilo Aldırır Mı?
Artık uzmanlar şekerin insan sağlığı için ne kadar zararlı olduğunu her fırsatta bizlere anlatıyor. Biz de gün boyunca aldığımız şeker oranına dikkat ederek çayımızı veya kahvemizi şekersiz tüketiyor, tatlı yememeye çalışıyoruz. Fakat tüm bunlara rağmen dikkat etmekten kaçındığımız bir besin grubu var: Asitli içecekler.
Asitli içeceklerin en çok tüketilen çeşidi kuşkusuz ki koladır. Kola tüketimi dünya sıralamasında 20. sırada bulunan ülkemizde kola vazgeçilmez içeceklerden birisidir. Gün içerisinde, özellikle yemeklerde 2-3 bardak kolayı hiç düşünmeden tüketebiliriz.
Kola içerken farkında olmadan vücudumuza ne kadar şeker alırız?
1 kutu kolada 140 kalori bulunur. Bu da yaklaşık 10 çay kaşığı şekere denk gelir. 1 ay boyunca her gün 1 kutu kola içtiğinizi düşünürseniz toplamda 4200 kalori almış olursunuz. Bu da 292 çay kaşığı şeker almaya denktir. Bu durumu 1 sene için düşünürseniz toplam 50,400 kalori alırsınız. Bu da yılda 6 buçuk kilo yağı sırf koladan aldığınız anlamına gelir.
Eğer kola içmeyi bağımlılık haline getirdiyseniz zararları sizin için kaçınılmaz olur. Sağlık uzmanları, şekerli içeceklerin aşırı tüketiminin kilo alımı, insülin direnci ve diyabet ile doğrudan ilişkili olduğunu düşünmektedir. Doktorlar, sağlığımızı iyileştirmek için şekerli ve asitli içecekleri diyetimizden kesmemizi her fırsatta tavsiye eder. Bunu yaparak, daha iyi bir uyku düzeni ve diş sağlığına kavuşmak, ayrıca tip 2 diyabetin ve obezite riskinin azalmasını sağlamak oldukça mümkündür.
Bünyenizin kola bağımlılığı ile boğuştuğunu ve günlük 1,5 litre kola tükettiğinizi farz edelim. Bunu tüketmeyi bıraktığınızda ve yerine su tükettiğinizde yıllık kalori alımınızı 219.000 kalori düşürmüş olursunuz. Bu rakamı kendi tükettiğiniz miktar ile karşılaştırın ve kolayı bıraktığınızda diyetinizde ne kadar ilerleme sağlayabileceğinizi bir düşünün.
Unutmayın ki sağlıklı bir diyet ve sağlıklı bir kiloyu korumak, diyabetin önlenmesinde ve yönetilmesinde kilit rol oynar. Kısaca kola içmek tek başına kilo alma ile ilişkili olmasa da insanları sağlıksız beslenme alışkanlıklarına yönelttiğinden ötürü oldukça zararlıdır. Kola zararları özellikle kullanılan yapay tatlandırıcı ve kimyasalların vücuda olan zararlı etkilerinden gelir. Bu kimyasallar daha fazla yemek yemenize ve sonuç olarak kilo almanıza neden olabilir.
Kolanın Zararları Nelerdir?
Kolanın içerisindeki kimyasallar insan sağlığı üzerinde pek çok zararlı etki bırakır:
Tüm şekerli içeceklerde olduğu gibi kolada da obezite, tip 2 diyabet ve diş çürütmesi gibi riskler mevcuttur. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre, nüfusun yaklaşık yarısı herhangi bir günde şekerli içecekleri tüketmektedir ve bu içecekler en çok gençler ve genç yetişkinler arasında popülerdir.
Tek bir kutu kolada yaklaşık 10 çay kaşığı şeker bulunur. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) günde en fazla 6 çay kaşığı şeker tüketilmesini önermektedir, yani günde sadece bir kola içmek, bu kuralları alt üst edebilir. Bu nedenle, şekerli içecek tüketiminin bir dizi sağlık durumuyla ilişkili olması sürpriz değildir.
Harvard Halk Sağlığı Okulu'na göre, günde 1-2 kutu şekerli içecek içen insanlar, tip 2 diyabet geliştirme olasılıklarını % 26 arttırırlar. Tip 2 diyabet hastalığı ise her yıl 184.000 kişinin ölümüne yol açan ciddi bir hastalıktır.
Kola içerisindeki asit nedeniyle mide rahatsızlıklarını da tetikleyebilir. Özellikle ülser ve gastrit hastalıklarına sahip insanlar kola içmekten kaçınmalıdır.
Yüksek oranda kafein sebebiyle de kolanın pek çok zararlı yönü mevcuttur. Tüketimden 15-60 dakika sonra kafeinin mide ve ince bağırsak tarafından kan dolaşımına emilmeye başlaması damar daralması ve kalp rahatsızlıkları riskini büyük oranda arttırır.